CATRIEN SEITE

Designverlichting is al lang niet meer het exclusieve domein van de grote Italiaanse namen. Kleinschalige lampenontwerpers produceren eigenzinnige modellen in kleine series voor elke portemonnee

In de kleine showroom aan boord van het schip waar Frank Seel (41) woont, hangt en staat een aantal van de lampen die hij heeft ontworpen. Een loshangend houten paneel wiegt zachtjes heen en weer als er buiten een schip passeert. Zijn lampen worden van zeer uiteenlopende materialen gemaakt: de schaal van een struisvogelei of geborsteld roestvrij staal.

Seel richtte anderhalf jaar geleden zijn bedrijf op. 'De meeste lampen zijn van roestvrij staal, messing of aluminium. Maar ik ben niet gehecht aan metaal. Het kan ook van stof zijn of gips.' Roestvrij staal klinkt stoer en strak, maar een van zijn mooiste modellen is de 'Ballet II'. Het kapje van deze elegante kleine lamp is gemaakt van fosforbrons gaas en de lamphouder is omwikkeld met een dun aluminium snoer. Als de lamp brandt zijn de gloeidraden duidelijk zichtbaar, waardoor het iets lichtvoetigs en sierlijks krijgt.

De 'Frozen' oogt als een ouderwetse straatveger van dunne takjes, maar Seel heeft er een speelse draai aan gegeven. De dunne aluminium draad is als een bos bijeen gebonden met het lampje in het midden. Deze eigenzinnige en vrolijke lamp ligt, hangt of staat.

Tachtig procent wordt via internet verkocht, vaak zonder dat de klant de lamp in werkelijkheid heeft gezien. De foto's op zijn website zijn echter zo fraai en duidelijk dat men het risico neemt. Tijdens zijn opleiding tot bankier en zijn studie marketing werkte Seel zeven jaar als persfotograaf . Die ervaring komt hem bij de verkoop goed van pas. 'Ik was lange tijd verantwoordelijk voor productontwikkeling. De kennis van al mijn opleidingen gebruik ik nog elke dag.'

Pas vier jaar geleden, toen hij zijn vrouw ontmoette en van Duitsland naar Nederland verhuisde, wilde hij zich serieus met het ontwerpen van verlichting gaan bezighouden. 'Als marketingconsultant was het moeilijk voor mij om hier te werken. Toen heb ik besloten een halfjaar lampen te maken en te kijken hoe dat liep. Toen dat goed ging, hebben we dit schip gekocht, waar we nu wonen en waar ik ook mijn atelier en showroom heb. Inmiddels heb ik een collectie opgebouwd en kan ik er mijn brood mee verdienen.'

De klanten van Seel zijn heel verschillend. Van jong tot oud en overal vandaan. 'Ik vind het belangrijk voor de consument dat je unieke dingen kunt krijgen die ook betaalbaar zijn. Daarom heb ik een website en een showroom en sinds kort ook een etalage in de buurt, want lampen worden duurder als ik ze verkoop via de verlichtingsdetailhandel.'

Strak én barok

De eerste lamp die Nicolette Brunklaus (45) in 1998 op de markt bracht, was een strakke, moderne kap waarop een barokke schemerlamp was geprint. De combinatie van elementen die je zelden bij elkaar ziet, inspireert haar. 'Een lampenkap is zo simpel en sec van vorm, ik wilde daar iets aan toevoegen waardoor het extra waarde kreeg. Dat is ook zo bij de kap waarbij de print van een bos aan de binnenzijde is gedrukt. Poëzie, gecombineerd met een gebruiksproduct, dat vind ik een heel mooi idee.'

De 'boslamp' is geheimzinnig door het ruimtelijke effect dat hij oproept. 'Het lijkt alsof je het bos wordt ingetrokken. Ik heb me laten inspireren door de tegenstelling met het drukke leven in de stad.' De lamp is er ook in een uitvoering waarbij de print aan de buitenkant zit. Haar idee om de lampenkappen aan de binnenkant te bedrukken, wordt inmiddels op grote schaal gekopieerd.

Eén van haar lampen ziet eruit als de stam van een berkenboom. Hij is verkrijgbaar in drie hoogtes en samen vormen ze een geïllumineerd bosje. 'Die lamp is ontzettend populair in Scandinavië en de VS.' Er zijn wel honderd berkenschorsen gefotografeerd om daar uiteindelijk naar eigen ontwerp een mooi getekende schors uit samen te stellen.

Brunklaus is afgestudeerd aan de kunstacademie Minerva in Groningen, waar ze onder meer textiel, zeefdrukken, beeldhouwen en ruimtelijke werken studeerde. Na enige tijd in de VS te hebben gewoond en gewerkt, werd ze naar aanleiding van een aantal meubelontwerpen door de Bijenkorf gevraagd iets te ontwerpen voor het feestelijke 125-jarige bestaan van het warenhuis. Ze ontwierp een dekbed en een tafellaken met servetten en van het een kwam het ander. 'Het uitbrengen van een postorderbrochure en een website heeft me gigantisch geholpen en op die manier ben ik mijn eigen bedrijf gestart. Door de vraag van winkels zijn we inmiddels groothandel geworden en daarbij leveren we nu ook veel verlichting voor projecten in binnen- en buitenland.' Tegenwoordig doet iemand anders de zakelijke kant van haar onderneming en Brunklaus houdt zich voornamelijk bezig met haar volgende ontwerpen.

Licht in de bomen

De in Groningen wonende Albert Geertjes (54) wordt nog elke dag ontroerd door de manier waarop het licht door de bomen valt. Elke morgen opnieuw is dat een verrassing en hij wil ook dingen maken die ontroeren. 'Daarmee scheer je vaak langs de rand van de kitsch, maar dat kan me niet schelen. Als dat zo is dan moet het maar zo zijn. Ik denk dat ik ontroerd wordt omdat het iets betekent. Dat is ook een criterium voor elk ontwerp. Er moet inhoud zijn.'

Hij wijst op een lamp in de kamer, de 'Mikado'. Een bos bamboe schiet omhoog uit een grillig gevormde steen en aan de bovenkant wordt de bos doorkruist door tientallen bamboestokken. Vanuit de steen schijnt licht omhoog, waardoor de vorm van de lamp op het plafond weerkaatst wordt. 'De kracht van bamboe is dat het overal dwars doorheen groeit. Dat suggereer ik bij deze lamp ook. Licht is ook een soort levenskracht.'

Geertjes gebruikt allerhande materialen om zijn lampen vorm te geven. Waarschijnlijk is zijn primaire doel niet eens dat een ruimte verlicht wordt, veeleer wil hij de ruimte waar de lamp staat ten volle benutten om de lichtbron meer te laten zijn dan een gebruiksvoorwerp. Zo is zijn 'neonleestafel', waar neonslingers boven het leesblad hangen, niet alleen een prettige tafel om de krant te lezen. Met dit ontwerp creëert hij extra ruimte in de kamer. 'Je kunt licht ook gebruiken om beslotenheid te suggereren, zoals bij deze tafel.'

De ontwerpen van Geertjes zijn stuk voor stuk fascinerend, soms door de waanzinnige eenvoud, een andere keer door de erin opgeslagen humor of door de dubbele bodems. Zijn 'bijzettafeltje met wiel', gemaakt van een platte zwerfkei uit Scandinavië, maakt een mens vrolijk. 'Hier was de taal een inspiratiebron. Zo'n steen heet een zwerfkei, maar de meeste keien zwerven niet.' Ook de lampen die hij maakt van stukjes glas zijn ontwerpen van een geraffineerde eenvoud.

Zijn huis staat vol eigen vindingen en het is een genoegen er in rond te dwalen. Geertjes is niet uit op industriële productie van zijn ontwerpen omdat ze dan hun 'eigenheid' verliezen. 'Ik maak die dingen eigenlijk uitsluitend voor mezelf. Het kan me ook niet zoveel schelen wat het gaat kosten. Die "Vederlicht" (gemaakt van struisvogelveren) is heel duur omdat ik dingetje voor dingetje moet maken. Soms bestel ik een doos struisvogelveren, waarvan ik de helft weggooi omdat ze niet geschikt zijn.' Deze staande lamp heeft een wufte en zachte uitstraling. De veren zijn stuk voor stuk in een rozet bevestigd en kunnen in verschillende standen staan. De kap is makkelijk los te maken om eventueel stof er af te schudden. Er is ook een hangende versie plus een wandlamp en een staande pluim. De twee laatste zijn echter niet verstelbaar.

Contact

Frank Seel, tel. 020-679 18 60. www.atelier91.nl, prijzen vanaf euro 140.

Nicolette Brunklaus, tel. 020-612 53 13, prijzen vanaf euro 49.

Albert Geertjes, tel: 050-527 78 89, prijzen vanaf euro 65.